MİRASIN AÇILMASI
MİRAS NE ZAMAN AÇILIR?
TMK – Madde 575- Miras, miras bırakanın ölümüyle açılır. Miras bırakanın sağlığında yapmış olduğu mirasla ilgili kazandırmalar ve paylaştırmalar, terekenin ölüm anındaki durumuna göre değerlendirilir.
Miras ölüm anında açılır. Mal varlığı ve borçları mirasçılara geçer. Miras bırakan öldüğünde dava açılır. Bunun dışında kişiliği sona erdiren sebepler vardır. Bunlar da mirasın açılmasını sağlar. Bunlar:
- Ölüm,
- Ölüm karinesi,
- Gaipliktir.
Ölüm
Beyin ölümü gerçekleştiğinde kişi ölmüş olur. İki kişi aynı anda ölürse birbirlerine mirasçı olamazlar. Birinin diğerinden önce öldüğü tespit edilirse bu durumda sonra ölen önce ölene mirasçı olur.
Gaiplik
İki halde gaiplik söz konusu olur.
- Ölüm tehlikesi içinde kaybolma
- Kişiden uzun süre haber alınamaması.
Mirasçılar gaiplik kararı alabilirler. Gaiplik geriye yürür. Ölüm tehlikesi anında ölmüş sayılır. O ana göre kimin mirasçı olduğu tespit edilir.
Kişiden uzun süre haber alınamamışsa son haber alma tarihinde miras bırakan ölmüş sayılır. Gaiplik kararı doğrudan evliliği sona erdirmez.
Eşinin durumu ne olacak diye baktığımızda, burada eşi evliliği iptal etmek istemiyorsa eşini mirastan mahrum bırakmak mantıklı değildir. Eşi de mirasçı olmalıdır. (görüşümüz)
Gaiplik kararı geriye yürür. Gaibin öldürülmesi kesin olmadığı için güvence gösterme yükümlülüğü vardır. Çünkü gaip geri gelebilir. Burada bir 5 ve 15 yıllık süreler öngörülmüştür. Bu süreler boyunca teminat devam eder.
TMK – Madde 584- Hakkında gaiplik kararı verilmiş bir kimsenin mirasçıları veya mirasında hak sahibi olan kişiler, tereke malları kendilerine teslim edilmeden önce bu malları ileride ortaya çıkabilecek üstün hak sahiplerine veya gaibin kendisine geri vereceklerine ilişkin güvence göstermek zorundadırlar.
Bu güvence, ölüm tehlikesi içinde kaybolma durumunda beş yıl, uzun zamandan beri haber alınamama durumunda on beş yıl ve herhâlde en çok gaibin yüz yaşına varmasına kadar geçecek süre için gösterilir.
Beş yıl, tereke mallarının tesliminden; on beş yıl, son haber tarihinden başlayarak hesaplanır.
İade yükümlülüğü, gaibe karşı olabilir. Daha üstün bir mirasçısı ortaya çıkabilir. Örneğin miras bırakanın kardeşi teminat göstermiş ve terekeye el koymuş ancak daha sonra miras bırakanın çocuğu ortaya çıkmış.
Gaibe karşı yani murise karşı bir süre yoktur. Geldiğinde isteyebilir. Ancak mirasçı için süre söz konusudur. Miras sebebiyle istihkak davasının süresi 1,10 ve 20 yıllık sürelere tabiidir. Bir yıllık süre üstün hak sahibi durumu öğrenince, on yıllık süre mirasın vasiyetname ile açılması ile ve davalı kötü niyetli ise 20 yıllık dava açma süresi vardır. Gaibe karşı bir süre söz konusu değildir.
Ölüm karinesi
Ölümüne kesin gözüyle bakılan ve cesedi bulunamayan kişi için söz konusudur. Ölmüş sayacağımız tarih, olay tarihidir. Ölüm karinesi için güvence göstermeye gerek yoktur. Ancak kişi ortaya çıkarsa bu durumda kanunda hüküm yoktur. Ancak iade yükümlülüğü olmalıdır. Yani gaiplik gibi paylaşılan mallar iade edilmelidir. (Görüşümüz)
Miras nerede açılır?
Miras bırakanın son yerleşim yerinde açılır.
TMK – Madde 576- Miras, malvarlığının tamamı için miras bırakanın yerleşim yerinde açılır.
Miras bırakanın tasarruflarının iptali veya tenkisi, mirasın paylaştırılması ve miras sebebiyle istihkak davaları bu yerleşim yeri mahkemesinde görülür.
Örneğin, mirasçılık belgesinin alınmasına ilişkin başvuru, mirasçının bulunduğu yerde yapılabilir. Bunun gibi istisnai kurallar vardır. Bu istisnalar dışında son yerleşim yerinde miras açılır. Çekişmeli davalarda asliye hukuk; çekişmesiz davalarda sulh hukuk mahkemesi yetkilidir.